బీహార్ (Bihar)

బీహార్ రాజధాని పాట్నా వైశాల్యం 98,940 చకిమీ జనాభా 10,38,04,637 జిల్లాలు 38 బీహార్ భారతదేశపు 28 రాష్ట్రాలలో ఒకటి. ఇది దేశంలో వైశాల్యంలో 12వ స్థానంలో మరియు జనాభాలో 3వ స్థానంలో ఉంది. ఈ రాష్ట్రానికి ఉత్తరాన నేపాల్ ఉండగా పశ్చిమాన ఉత్తరప్రదేశ్, తూర్పున పశ్చిమబెంగాల్ ఉత్తర భాగం, దక్షిణాన ఝార్ఖండ్ రాష్ట్రాలు కలవు. గంగానది ఈ రాష్ట్రాన్ని ఉత్తర, దక్షిణాలుగా విభజిస్తుంది. 2000లో బీహార్ నుంచి విడిపోయి ఝార్ఖండ్ ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా అవతరించింది. ప్రాచీన భారతదేశ చరిత్రలో శక్తివంతమైన మగధ రాజ్యం విలసిలిన ప్రాంతమే నేటి బీజార్. బుద్ధుడు విహరించిన ప్రదేశం కావడంతో బీహార్ పేరువచ్చినట్లు చరిత్రకారుల భావన. బీహార్ రాజధానిగా ఉన్న పాట్నా చరిత్రలో పాటలీపుత్రగా పిలువబడి ప్రఖ్యాతిచెందింది. ప్రాచీన విశ్వవిద్యాలయాలు నలంద, విక్రమశిలలు ఈ రాష్ట్రంలో ఉనాయి. ఆధునిక కాలంలో మాత్రం ఈ రాష్ట్రం ఆర్థికంగా వెనకబడి ఉంది. ప్రముఖ స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు జగ్జీవన్ రాం, ప్రముఖ శాస్త్రవేత్త ఆర్యభట్ట, రాష్ట్రపతిగా పనిచేసిన రాజేంద్రప్రసాద్ బీహార్ రాష్ట్రానికి చెందినవారు. రాష్ట్రంలో 38 జిల్లాలు, 40 లోకసభ నియోజకవర్గాలు, 243 అసెంబ్లీ నియోజకవర్గాలు ఉన్నాయి. చరిత్ర: బోధ్‌గయ బుద్ధుని విగ్రహం బీహారు చరిత్ర పురాతనమైనది. ఒకప్పుడు ఇది మగధ ప్రాంతము. నేటి పాట్నా పాటలీపుత్రగా పిలువబడిన చారిత్రాత్మకమైన నగరం. మౌర్యసామ్రాజ్యానికి ఇది రాజధానిగా పనిచేసింది. పాట్నా పరిసరాలలోని నలందా, విక్రమశిల విశ్వవిద్యాలయాలు ప్రపంచప్రఖ్యాతి గాంచినవి. బౌద్ధ, జైన మతాలకు బీహార్ జన్మస్థలంగా నిలిచింది. బోధ్‌గయలో గౌతమబుద్ధుడు జ్ఙానోదయం పొంది, ధర్మ బోధన ఆరంభించాడు. జైనమత ప్రవక్త మహావీరుడు బీహారులోని వైశాలిలో జన్మించాడు. మధ్యయుగంలో విదేశీయుల దండయాత్రలతో బీహార్ ప్రాభవం బాగా దెబ్బతింది. 16వ శతాబ్దిలో అక్బర్ బీహార్ ను ఆక్రమించి బెంగాల్ పాలనలో కలిపాడు. మొఘల్ సామ్రాజ్య పతనానంతరం బీహార్ బెంగాల్ నవాబుల అధీనంలోకి వెళ్ళింది. బక్సార్ యుద్ధము తర్వాత బ్రిటిష్ ఈస్టిండియా కంపెనీకి బీహార్ పై దివానీ అధికారం లభించింది. అప్పటినుండి 1912 వరకు బీహార్ ప్రాంతం బ్రిటిష్‌వారి బెంగాల్ ప్రెసిడెన్సీలో భాగంగా ఉంది. 1912లో బీహార్‌ను వేరుచేశారు. 1935లో బీహారులో కొంతభాగాన్ని ఒరిస్సాగా ఏర్పరచారు. 2000లో బీహారులోని 18 జిల్లాలను వేరుచేసి ఝార్ఖండ్ రాష్ట్రాన్ని ఏర్పరచారు. ప్రస్తుతం బీహార్‌లో 38 జిల్లాలు కలవు. భౌగోళికం: బీహార్ రాష్ట్ర వైశాల్యము 98,940 చదరపు కిలోమీతర్లు. ఇది దేశంలో 13వ పెద్ద రాష్ట్రము. రాష్ట్రం మధ్యగుండా తూర్పు పడమరలుగా గంగానది ప్రవహిస్తుండగా దీని ఉపనదులు ఉత్తరం మరియు దక్షిణం గుండా ప్రవహిస్తున్నాయి. బీహార్‌లో ప్రవహించే గంగానది ఉపనదులలో గండక్, కోస ప్రధానమైనవి. ఉత్తరాన నేపాల్‌లో అత్యున్నతమైన హిమాలయాలు ఉండుటచే వాతారవణం చల్లగా ఉంటుంది. కోసినది తరుచుగా వరదలతో ముంచెత్తుతుంది. జనాభా: 2011 లెక్కల ప్రకారం బీహార్ జనాభా 10,38,04,637. ఇది దేశంలో మూడవ అత్యధిక జనాభా కల రాష్ట్రం. 2001 నాటి జనాభా 8,29,98,509తో పోల్చితే 25% వృద్ధిచెందింది. పాట్నా, గయ, భాగల్‌పూర్, ముజప్ఫర్‌పూర్, పూర్ణియా ఈ రాష్ట్రంలోని పెద్ద నగరాలు. రాజకీయాలు: స్వాతంత్ర్యానంతరం 1977 వరకు మధ్యలో కొంతకాలం మినహా కాంగ్రెస్ పార్టీ ఈ రాష్ట్రాన్ని పాలించగా 1977-80లో జనతాపార్టీ అధికారంలో ఉంది. ఆ తత్వాత మరో పదేళ్ళు కాంగ్రెస్ పార్టీ అధికారలో ఉండగా 1990లో జగన్నాథ్ మిశ్రా తర్వాత కాంగ్రెస్ పార్టీకి అధికారం లభించలేదు. జనతాదళ్, రాష్ట్రీయ జనతాదళ్, జనతాదళ్ (యు)లు అధికారంలో కొనసాగాయి. 1970 దశకంలో దేశ రాజకీయాలను ప్రభావితం చేసిన జయప్రకాశ్ నారాయణ బీహార్‌కు చెందినవాడు. ఇవి కూడా చూడండి: బీహార్ రాష్ట్ర ప్రముఖులు,  బీహార్ ముఖ్యమంత్రుల జాబితా, బీహార్ గవర్నర్ల జాబితా, బీహార్ రాష్ట్ర జిల్లాలు, హోం, విభాగాలు: భారతదేశపు రాష్ట్రాలు, బీహార్,  = = = = =